6 filarów poczucia własnej wartości

autor Marta & Łukasz
7662 wyświetleń
6 filarów poczucia własnej wartości

Ze wszystkich sądów, które formułujemy w życiu, żaden nie jest tak ważny jak sąd o sobie samym.

Powyższe kluczowe zdanie możemy przeczytać na okładce i w przedmowie do „6 filarów poczucia własnej wartości” Nathaniela Brandena. Autor poświęcił dziesiątki lat, by odkryć znaczenie poczucia własnej wartości. Tworząc kolejne dzieła na drodze do jego zrozumienia zdefiniował 6 kluczowych kompetencji składających się na jego obraz. W omawianej książce opisuje konkretne strategie i prezentuje program mający na celu podniesienie poczucia własnej wartości.

Czym jest samoocena?

Przyjrzyjmy się bliżej samemu pojęciu samooceny. Przedstawiona jest ona jako system obronny świadomości, który zawsze działa – czy o nim wiemy czy nie. W pełni zrealizowana samoocena według autora „6 filarów poczucia własnej wartości” składa się z dwóch zasadniczych części. Po pierwsze jest to poczucie pewności, że potrafimy myśleć, co równa się zaufaniu do własnego umysłu. To natomiast pozwala nam stawiać czoło podstawowym życiowym wyzwaniom. Drugą część stanowi przekonanie, że mamy prawo do szczęścia i powodzenia, a to dalej oznacza, że jesteśmy wartościowi oraz zasługujemy na zaspokojenie swoich potrzeb czy pragnień oraz osiąganie tego, co dla nas ważne, a także cieszenie się owocami swoich wysiłków. 

Według badań najlepszym sposobem uzyskania wysokiej samooceny jest posiadanie rodziców z wysoką samooceną tak, by służyli za wzór. Nie jest to jednak warunek konieczny do osiągnięcia wysokiego poczucia własnej wartości. Branden na łamach swojego dzieła omawia teorię tworzenia się samooceny wraz z czynnikami ją kształtującymi. Z jego analiz wynika, że w dużym stopniu swoją samoocenę możemy podnosić sami nawet będąc już dorosłymi. Warto poznać w tym miejscu podstawową koncepcję stojącą za pojęciem poczucia własnej wartości.

Przekonania

Początkiem naszych działań, myśli i emocji są nasze przekonania. Zaczyna się więc od tego, co o sobie myślę i na co według siebie zasługuję. Jako rezultat często nieuświadomionych przekonań zachowuję się w określony sposób i zgodnie z nimi traktuję siebie i innych. Poprzez zachowanie wysyłam określone sygnały do otoczenia, które to traktuje mnie adekwatnie do tego, jak ja sam traktuję siebie. Ostatecznie dostaję informacje zwrotne, które potwierdzają mój osąd o sobie samym.

Przekonania

Proces działania przekonań; źródło: opracowanie własne

 

Autosabotaż

Jest to więc samospełniająca się przepowiednia. Z taką koncepcją silnie wiąże się również motyw autosabotażu. W związku z tym, że świadomość nie jest zaprogramowana, ale istnieje na wielu poziomach „problem nierozwiązany na jednym z nich może sabotować procesy zachodzące na innym.” Stąd, z autosabotażem możemy spotkać się wtedy, kiedy „życie układa się tak dobrze, że staje to w konflikcie z najgłębszym przekonaniem o sobie.” Wtedy może pojawić się uczucie, że na coś nie zasługujemy, że to zasługa szczęścia a nie naszej pracy. A o sabotażu w relacji piszemy tutaj: https://uczesane-mysli.pl/relacje-z-innymi/jak-zrobic-z-igly-widly/. Innym powszechnym i niszczącym przekonaniem jest to, że nie jesteśmy wystarczająco dobrzy. Jego implikacje trafnie ukazuje cytat:

Jeżeli celem jest udowodnienie, że jestem wystarczająco dobry, praca nie ma końca – bitwa została przegrana w dniu, w którym zgodziłem się, że ta kwestia podlega dyskusji.

Przekonania - przykład
Przykład działania przekonania: Nie zasługuję na miłość; źródło: opracowanie własne

Nathaniel Branden wyróżnił 6 filarów składających się na poczucie własnej wartości. Są to:

1. Praktyka świadomego życia

2. Praktyka samoakceptacji

3. Praktyka odpowiedzialności za siebie

4. Praktyka asertywności

5. Praktyka życia celowego

6. Praktyka prawości

Życie świadome

Żyć świadomie oznacza starać się uświadamiać sobie – najlepiej, jak potrafimy – wszystko, co ma znaczenie dla naszych działań, celów i wartości, oraz postępować adekwatnie do tego, co widzimy i wiemy.

Życie świadome wymaga od nas konfrontacji z tym, co robimy, myślimy i czujemy oraz bieżącej oceny tych zjawisk. Żyć świadomie to być odpowiedzialnym wobec rzeczywistości, czyli oddzielać to, co subiektywne od tego, co obiektywne, a więc znowu konfrontować odczucia z tym, co rzeczywiste. 

Jak budować i wspierać życie świadome? Podstawą jest tu praktyka uważności i obserwacja siebie w różnych sytuacjach. Na co dzień możemy ćwiczyć łapanie myśli i emocji oraz zastanawianie się na bieżąco czemu dana sytuacja wywołuje w nas konkretną reakcję, w jaki punkt uderza? Następnie czy ta reakcja nas wspiera czy niszczy oraz jak wpływa na innych? Nawet jeśli nie dojdziemy do konkretnych wniosków sama ścieżka przemyśleń pomaga nam budować relację ze sobą i poznawać własne przekonania. 

Życie świadome to aktywne przyglądanie się sobie i innym, wyczulenie na fakty i reakcje organizmu oraz otwieranie szerzej oczu tam, gdzie mamy ochotę je zamknąć. To próba dotarcia do sedna sprawy – dostrzeganie swoich schematów myślenia i działania wraz z obserwacją reakcji otoczenia. To dążenie do prawdy, a nie do tego, aby mieć rację. To otwarty umysł – nieprzywiązywanie się tylko do tego, co już znamy bez gotowości do otwarcia się na nowe. Świadomość oznacza także gotowość zauważenia i przyznania się do błędu i gotowość na dogłębne poznanie siebie, swoich motywacji, aspiracji i celów.

W praktyce życia świadomego pomaga zadawanie sobie odpowiednich pytań, jak np. Czy wiem, co czuję w danej chwili? O co chodzi w moim życiu? Kiedy moje uczucia i zachowania są spójne? Czy wiem, jakie potrzeby i pragnienia być może próbuję zaspokoić?

Życie bez świadomości, życie bezmyślne powoduje utratę szacunku do siebie i zanik poczucia własnej skuteczności.

Samoakceptacja

Akceptować siebie to być po swojej stronie, być swoim sprzymierzeńcem.

Samoakceptacja oznacza akceptowanie swoich zachowań i emocji oraz uznanie ich za część siebie, nawet, jak się nam nie podobają. Akceptacja swoich błędów i niedoskonałości, a więc przyznanie przed sobą prawdy o sobie samym pozwala na doskonalenie, to nieodzowny warunek rozwoju.

Akceptowanie oznacza życzliwe zainteresowanie okazywane samemu sobie. Z pozycji swojego sprzymierzeńca uznajemy swoje dobre i złe strony, nie boimy się przyznać przed samym sobą do porażek. Taka postawa wymaga uznania całości siebie, wsłuchania się we własny głos i uczucia oraz nazywania ich. Jest to o tyle istotne, że nazwane przestaje być obce, przez co uwalniamy się z jego niewoli i możemy się nim zająć. Jeśli zdiagnozujemy u siebie lęk możemy podjąć działanie mające na celu odkrycie jego źródła. Gdy nie wiemy, z czym się aktualnie mierzymy jest nam trudno podjąć ukierunkowane działanie.

Samoakceptacja to w końcu współczucie i miłość do siebie, bycie swoim własnym przyjacielem. To umiejętność uszanowania swoich własnych potrzeb i stawiania sobie realnych oczekiwań.

Odpowiedzialność za siebie

Odpowiedzialność za siebie daje nam poczucie kontroli nad własną egzystencją. Za co więc powinniśmy być odpowiedzialni? Przede wszystkim za realizację swoich własnych celów i pragnień, za swoje wybory i działania, zachowania i komunikację wobec innych. Ponadto za stopień świadomości, swoje szczęście, wybór swoich wartości oraz emocje. 

Powyższe przykłady implikują następującą konkluzję: nie możemy obwiniać innych za swoje niepowodzenia i złe samopoczucie, ponieważ jesteśmy jedynymi osobami, od których one zależą. Innymi słowy – jesteśmy za nie odpowiedzialni. Przykładowo: Twój klient krzyczy na Ciebie, ponieważ sprzedany mu produkt okazał się być wadliwy. 

Twoja perspektywa 1: Klient krzyczy na mnie.

Twoja perspektywa 2: Widzę krzyczącego człowieka.

My, jako osoby odpowiedzialne za swoje emocje i reakcje, możemy wybrać, czy chcemy coś przyjąć, czy nie.  

Warto przy tym pamiętać, że inni też mają swoje zasady, często inne niż nasze. Ich postępowanie będzie więc inaczej motywowane, ale my wciąż powinniśmy iść swoją drogą, akceptując to i nie próbując tego zmieniać na siłę.

Asertywność

Asertywność oznacza gotowość stawania w swojej obronie, otwartego bycia tym, kim jestem, traktowanie siebie z szacunkiem we wszystkich relacjach z ludźmi.

Na czym polega asertywność? Zdrowa asertywność to mówienie „tak” temu, co chcemy i mówienie „nie” temu, czego nie chcemy, to życie w spójności wnętrza i zewnętrza. Umiejętność mówienia „nie” jest nam potrzebna po to, byśmy mieli siłę powiedzieć „tak”.

Życie asertywne wiąże się z adekwatnym wyrażaniem siebie, swoich pragnień i emocji. To bycie obecnym w swoim życiu i uznanie, że należy ono do nas. To również inteligentny egoizm, gotowość do konfrontacji, rozwój indywidualnej tożsamości i odrębności wraz ze świadomością, że czasami trzeba się wychylić, aby stanąć w obronie swojego zdania.

Trzeba pamiętać, że asertywność to nie tylko przeciwstawianie się temu, co żałosne, ale też życie w zgodzie z tym, co wartościowe.

Życie celowe

Żyć bez celu to zdawać się na łaskę przypadku.

Czym jest życie celowe? Żyć celowo to zamieniać myśli w czyny, ustalać cele i je osiągać. Daje nam to poczucie własnej kompetencji i skuteczności, wiąże się z rozwijaniem umiejętności, by być w pełni odpowiedzialnym za siebie. 

Żyć celowo to mieć konkretny własny cel i do niego dążyć, również w odniesieniu do życia prywatnego i związków. W tym procesie warto zadać sobie następujące pytania: Co chcę osiągnąć i w jaki sposób? Co mi jest do tego potrzebne? Gdzie na drodze do celu się aktualnie znajduję?

Ważną kwestią związaną z praktyką życia celowego jest aspekt odniesienia do samooceny, ujawniający się w odpowiedzi na pytanie: Czy dana sprawa podlega mojej wolicjonalnej kontroli? Jeśli nie, nie powinna wpływać na moją samoocenę. Jeśli więc na drodze do celu natrafimy na przeszkody, których nie możemy kontrolować musimy zdawać sobie sprawę, że to nie same sukcesy dowodzą wartości, ale droga do ich zdobywania i starać się czerpać lekcję z każdego niepowodzenia.

Jeżeli nic nie zrobię, nic się nie zmieni.

Prawość

O prawości możemy mówić wtedy, gdy nasze postępowanie jest zgodne z naszymi zasadami wewnętrznymi i wartościami, gdy panuje między nimi spójność. Gdy natomiast brakuje spójności podkopujemy zaufanie do samych siebie, tracimy do siebie szacunek. Nawet, gdy nikt tego nie wie, my to wiemy i to wystarcza. Mówiąc o prawości musimy mieć na uwadze fakt, iż małe oszustwa dokonywane na nas samych kumulują się i mają ostatecznie duży wpływ na naszą samoocenę.

Moje ego – ja w centrum świadomości – jest sędzią, od którego nie ma ucieczki.

Nathaniel Branden odnosi się także do poczucia winy – jego źródeł oraz tego, jak możemy do niego konstruktywnie podejść. Cenną uwagą jest w tym kontekście poniższy cytat:

Mówienie o winie tam, gdzie nie ma odpowiedzialności jest zamachem na rozum i moralność.

Skoro więc mamy poczucie winy z powodu domniemanego zamachu na prawości warto zastanowić się, czy byliśmy faktycznie w tej sytuacji odpowiedzialni. 

Kolejną kwestią jest zestaw naszych wartości i przekonań, którym chcemy być wierni, by postępować w zgodzie ze sobą. Tutaj trzeba zadać sobie pytanie: Czy te wartości są faktycznie świadomie przez nas wybrane? Jeśli nie, to czyje są i czy się z nimi zgadzamy? Skąd wiemy to, co wiemy? Jaka jest nasza prawda? 

Dzisiaj wyzwaniem jest zachowanie wysokich standardów etycznych mimo jednoczesnego poczucia, że żyjemy w moralnym bagnie.

Program do pracy własnej

„6 filarów poczucia własnej wartości” Nathaniela Brandena to kompleksowe kompendium wiedzy o poczuciu własnej wartości. Druga, nieomawiana część książki przybliża tematykę budujących przekonań o sobie i o świecie. Wspierają one poczucie własnej wartości, a własne przekonania warto z nimi zestawić. Branden zwraca także uwagę na kwestie pielęgnowania poczucia własnej wartości u dziecka, w pracy zawodowej, porusza zagadnienie psychoterapii i tła kulturowego dla pojęcia samooceny.

Na końcu książki znajduje się autorski program Brandena, służący podniesieniu poczucia własnej wartości – metoda dokańczania zdań. To program 31 tygodni, podczas których, jak opisuje autor – uparcie naświetlamy destruktywne przekonania wysoce skoncentrowaną świadomością. Jak to wygląda w praktyce? Codziennie rano poświęcamy 5-10 minut na to, żeby znaleźć parę zakończeń rozpoczętych zdań. Na każdy tydzień przewidziane są inne zdania. W weekend podsumowujemy to, co udało nam się zapisać w ciągu tygodnia. 

Przykładowe zdania do dokończenia: Jeżeli potraktuję słuchanie jako czynność twórczą…, Jeżeli bardziej zaakceptuję swoje lęki…, Gdybym dzisiaj żył o 5% bardziej asertywnie… Wszystkie zdania można przeczytać na oficjalnej stronie autora: https://nathanielbranden.com/sentence-completion-i/.

Program poprzez świadome nakierowanie na określone aspekty pomaga nam wdrukować budujące i wartościowe treści w podświadomość. Zachęcamy, aby ocenić siebie w skali 1-10 pod kątem 6 filarów przed i po przerobieniu programu. Efekty mogą być zaskakujące.

Majestatyczne poczucie własnej wartości jest najbardziej imponującą ludzką cechą charakteru.
Ayn Rand

Zapraszamy do podzielenia się opinią na temat „6 filarów poczucia własnej wartości” w komentarzu.

Poniżej zamieszczamy grafikę z 6 filarami do pobrania.

 

Powiązane artykuły

Leave a Comment

* By using this form you agree with the storage and handling of your data by this website.

7 komentarzy

Plakaty – z myślą o uważności i wewnętrznej sile | Uczesane myśli 29 października 2022 - 12:39

[…] Na przestrzeni czasu dała się zauważyć pewna wyraźna tendencja dotycząca popularności konkretnych artykułów. Od 2020 roku artykuł „Poleganie na sobie” uzyskał największą liczbę wyświetleń (https://uczesane-mysli.pl/relacja-ze-soba/poleganie-na-sobie/). Jest on poświęcony esejowi Ralpha Waldo Emersona traktującego o niesamowitej sile człowieka, o której tak często zapominamy, próbując szukać ukojenia w świecie zewnętrznym, zamiast czerpać z wewnętrznego oceanu. Również bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się kolejny wpis dotyczący budowania wewnętrznej siły – „6 filarów poczucia własnej wartości” stanowiący opis, a zarazem recenzję dzieła Nathaniela Brandena o tym samym tytule (https://uczesane-mysli.pl/polecane-ksiazki/6-filarow-poczucia-wlasnej-wartosci/). […]

Reply
Wpływ technologii na społeczeństwo. Część 2 - Selekcja baniek informacyjnych | Uczesane myśli 6 listopada 2022 - 22:40

[…] W następnym artykule opiszemy drogę do wewnątrzsterowności na podstawie książki Nathaniela Brandena (link do artykułu: https://uczesane-mysli.pl/polecane-ksiazki/6-filarow-poczucia-wlasnej-wartosci/). […]

Reply
Zrozumieć wewnętrzne dziecko | Uczesane myśli 6 listopada 2022 - 22:59

[…] W „Odkryj swoje wewnętrzne dziecko” dużo uwagi poświęcone jest zagadnieniu równowagi między troską o siebie i troską o innych. Powinniśmy zacząć od elementarnego przyznania sobie prawa do troski o siebie i prawa posiadania własnego zdania. Zgodnie z nimi jesteśmy zobligowani do mówienia co myślimy i czujemy bez oczekiwania, że ktoś sam to odgadnie, dbania o siebie, o swoje zainteresowania, dobre samopoczucie, zdrowie, relacje, szczęście, czy odpoczynek. Możemy, a nawet powinniśmy się odseparować od innych i od ich oczekiwań i podążać własną drogą, tym samym wchodząc na drogę samodzielnego stanowienia o sobie (więcej o odpowiedzialności za siebie i innych filarach poczucia własnej wartości piszemy tu: https://uczesane-mysli.pl/polecane-ksiazki/6-filarow-poczucia-wlasnej-wartosci/). […]

Reply
Energia jako Twój cenny zasób | Uczesane myśli 6 listopada 2022 - 23:42

[…] im właściwego priorytetu. W tym miejscu polecamy sztandarowe dzieło Nathaniela Brandena pt. „Sześć filarów poczucia własnej wartości”. Pierwszym z omawianych filarów jest właśnie życie świadome. Co może dać praktyka życia […]

Reply
Jak zrobić z igły widły? Parę słów o sabotażu w relacji | Uczesane myśli 7 listopada 2022 - 00:18

[…] Przykład ten pokazuje, że działanie osłabiające związek ma na celu utrzymanie samooceny. Słowna deklaracja jest mniej ważna niż walka o wewnętrzne przekonania. Więcej o przekonaniach oraz poczuciu własnej wartości piszemy tutaj: https://uczesane-mysli.pl/polecane-ksiazki/6-filarow-poczucia-wlasnej-wartosci/. […]

Reply
Jak znaleźć motywację | Uczesane myśli 28 listopada 2022 - 09:12

[…] Opisane metody są istotne, ale jest jeszcze jeden czynnik, który ma ogromny wpływ na naszą motywację. Jest nim nasz wewnętrzny kompas/kręgosłup, czyli to, kim jesteśmy i jak postrzegamy siebie. Jeżeli nasze marzenie jest zakotwiczone w poczuciu własnej wartości to stanie się ono naszą inspiracją, a nie jakimś działaniem, do którego za każdym razem na nowo trzeba się motywować. Pracując ze swoimi przekonaniami i relacją ze sobą jesteśmy w stanie nadać naszym celom nowy, wewnętrzny pęd i zasilić je całą mocą, którą w sobie mamy. Tak długo, jak wierzymy w siebie, jesteśmy w stanie wierzyć w nasze marzenia. Wtedy to, w co wierzymy ma szansę zrobić ten, w którego wierzymy – czyli my sami. O książce Nathaniela Brandena pt. „6 filarów poczucia własnej wartości” pisaliśmy tutaj: https://uczesane-mysli.pl/polecane-ksiazki/6-filarow-poczucia-wlasnej-wartosci. […]

Reply
Być wystarczającym | Uczesane myśli 31 stycznia 2023 - 17:59

[…] z terapeutą lub psychologiem. Również samopomoc w postaci książek, poczynając od chociażby „6 filarów poczucia własnej wartości” cytowanych na wstępie może dać bardzo dobre efekty. Podobnie praca z afirmacjami. To, co realnie […]

Reply

Ta strona korzysta z ciasteczek, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Akceptuję Dowiedz się więcej